Na wystawie zostały zaprezentowane wybrane plakaty pochodzące z kolekcji prof. Jana Samka, krakowskiego historyka sztuki. Wystawa została przygotowana w ramach współpracy Elżbiety Anny Sadkowski (Samek) z Miejskim Centrum Kultury, Czytelnictwa i Edukacji w Grybowie. Ideą ekspozycji „Filmowe plakaty z kolekcji prof. Jana Samka” jest przekrojowa prezentacja plakatów filmowych „polskiej szkoły plakatu” z okresu ponad 25 lat, Kina lat 70 i 80, filmów wyprodukowanych w państwach bloku wschodniego w zestawieniu z tytułami filmów z krajów z za żelaznej kurtyny. Przegląd z tych lat tytułów filmowych polskich, rumuńskich, węgierskich, radzieckich, czechosłowackich, angielskich, francuskich i amerykańskich, z dzisiejszej perspektywy to gatunkowy kalejdoskop, gwarantujący widzom dawkę niezapomnianych wrażeń. Miejskie Centrum Kultury, Czytelnictwa i Edukacji w Grybowie. Kino ”Biała” (15maj – 5czerwca 2023) Grybów, Polska
Radio Kraków – rozmowa o wystawie z Elżbietą Anną Sadkowski (Samek) córką prof. Jana Samka.
W KINIE „BIAŁA” W GRYBOWIE
Na wystawie są prezentowane plakaty filmowe z lat 1974 – 1989 ze zbiorów prof. Jana Samka. A dlaczego wystawa w Kinie „Biała” w Grybowie? Bo plakaty z filmów granych w tym kinie zapoczątkowały kolekcje plakatów filmowych.
Profesor Jan Samek, krakowski historyk sztuki, wykładowca uniwersytecki, przez wiele lat wraz z żoną dr Izabellą Rejduch – Samkową przyjeżdżał do Grybowa. Był człowiekiem wielu pasji, znalazło to wyraz miedzy innymi w jego zamiłowaniu do kolekcjonerstwa, zbierał medale, ryciny, zabytkowe kafle i plakaty. Podczas pobytów w Grybowie był częstym gościem Kina „Biała”, swoją pasją do kolekcjonerstwa zaraził kierownika kina. Tak opisuje profesor powstawanie zbiorów plakatów filmowych:
„Przejdźmy jednak do źródeł, z których plakaty wzbogacały nasze zbiory. Były one wielorakie. Najobficiej zaopatrzyła nasze zbiory szczególna okoliczność. W czasie pobytu na wakacjach w niedużym mieście Grybów w okolicach Nowego Sącza, pozostawaliśmy w przyjaznych stosunkach z kierownikiem tamtejszego kina. Prosiłem wtedy zawsze, aby odkładać dla nas wywieszane na mieście afisze, gdy film już jak to się mówiło, schodził z ekranu. Ponieważ pobyty w tej miejscowości były częste za każdym razem przywożony był do Krakowa duży rulon plakatów, często o fascynującym charakterze i niemałych walorach artystycznych”( z artykułu „ Plakaty po roku 1945 z kolekcji Prof. Jana Samka” Jan Samek )
Profesor zgromadził w zbiorach w dziale filmowym kilkaset plakatów i afiszy, przeważającą cześć stanowią plakaty z Kina „Biała” w Grybowie i tak narodziła się „Grybowska kolekcja plakatów filmowych”.
Na wystawie są prezentowane wybrane plakaty filmowe z okresu ponad 25 lat. Ideą ekspozycji jest przekrojowa prezentacja plakatów filmowych Kina lat 70 i 80, filmów wyprodukowanych w państwach bloku wschodniego w zestawieniu z tytułami filmów z krajów z za żelaznej kurtyny. Przegląd z tych lat tytułów filmowych polskich, rumuńskich, węgierskich, radzieckich, czechosłowackich, angielskich, francuskich i amerykańskich, z dzisiejszej perspektywy to gatunkowy kalejdoskop, gwarantujący widzom masę niezapomnianych wrażeń. Prezentowane plakaty są przykładem „polskiej szkoły plakatu”, cechą charakterystyczną ich jest syntetyczne myślenie graficzne, oparte o symbol i metaforę, niosące równocześnie przesłanie treściowe. Czasami na plakacie widnieją odręcznie wpisane daty i godziny seansów, plakat jest pomarszczony przez deszcz, bo przecież kiedyś ten plakat wisiał przed Kinem „Biała ”w Grybowie.
Rola plakatu w sztuce polskiej zajmuje szczególne miejsce wiec fascynacja plakatem, sztuką efemeryczną, egzystującą w momencie powstania, przed i w trakcie trwania wydarzenia, a potem, czasami powracają za sprawą ekspozycji, czy publikacji, jest oczywista. Plakat niesie nie tylko wartości artystyczne, ale jest nośnikiem wartości historycznych i dydaktycznych w procesie edukacyjnym. Prof. Jan Samek miłował piękno i poprzez sztukę pragnął uczyć wrażliwości. Kolekcje plakatów filmowych wykorzystywał do działań dydaktycznych podczas seminariów ze studentami na Uniwersytecie Jagiellońskim. Powstała nawet praca magisterska dotycząca jednego z wybitnych twórców grafiki plakatowe. Warto tu wspomnieć, że pobyty w Grybowie nie tylko wzbogacały zbiory plakatów, Profesor był pasjonatem i niestrudzonym badaczem, wyjazdy zawsze były połączone z poszukiwaniem i badaniem obiektów zabytkowych, owocem ich były artykuły publikowane w miesięczniku „Spotkania z Zabytkami” i referaty prezentowane na sesjach naukowych. Związki prof. Jana Samka z Grybowem sięgają poprzednich pokoleń, matka, Maria Samek, przyjeżdżała tutaj w odwiedziny do swojej kuzynki Laury Głogowskiej mieszkającej na ul. Grunwaldzkiej 24.
Panorama z dominantą pięknej neogotyckiej Bazyliki Mniejszej św. Katarzyny Aleksandryjskiej, malowniczy rynek z zabytkowymi kamieniczkami… Tata lubił tu wracać. Grybów, miasto z wielowiekową historią położone w dolinie rzeki Białej było bliskie jego sercu. Bardzo się cieszę, że wystawa plakatów z jego kolekcji gości dziś w Kinie „Biała”.
Elżbieta Anna Sadkowski córka prof. Jana Samka
Wystawa w Grybowie jest pierwszą ekspozycją plakatów filmowych z kolekcji prof. Jana Samka.
Profesor Jan Samek (9 VII 1930 – 6 I 2007) był wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, Papieskiej Akademii Teologicznej, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytetach w Poznaniu i Toruniu. Założycielem i wieloletni kierownikiem Pracowni Inwentaryzacji Zabytków Miasta Krakowa PAN, członkiem Rady Naukowej Instytutu Sztuki PAN, działał w Komisji Teorii Sztuki PAN, Stowarzyszeniu Historyków Sztuki, Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Związku Literatów Polskich i wielu innych. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 820 opracowań naukowych, w tym 34 książki i kilkadziesiąt artykułów jeszcze nie publikowanych. Był redaktorem i współautorem „Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce IV – Miasto Kraków”. Wypromował 257 magistrów oraz przygotował otwarcie 23 przewodów doktorskich. Uzyskał wiele nagród, m in.: Prezesa Rady Ministrów , Prezydenta Miasta Krakowa, Brata Alberta, Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego (wielokrotnie), im. Włodzimierza Pietrzaka, Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Złoty Krzyż Zasługi, a także Złotą Odznakę za pracę społeczną dla Miasta Krakowa i województwa krakowskiego. Działał w komisjach: Polskiej Akademii Umiejętności, Stowarzyszeniu Historyków Sztuki Oddziału w Krakowie, Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i Związku Literatów Polskich.
W życiu kierował się słowami łacińskiej maksymy: „Quidquid agis, prudenter agas et respice finem” – „Cokolwiek czynisz, czyń dobrze i czekaj końca”. Był dobrym człowiekiem i wspaniałym Ojcem.
Elżbieta Anna Sadkowski(Samek)